Կյանք` փոխպատվաստված սրտով
«ՄԻՐ» հեռուստաընկերության «24» լրատվականի անդրադարձը օրգանների փոխպատվաստման թեմային` փոխպատվաստված սրտով Եղիշե Խաչատրյանի օրինակով: Եղիշեն վիրահատվել է Մինսկում, վերահսկվում է «Արաբկիր» բժշկական համալիրի փոխպատվաստված օրգաններով պացիենտների դիսպանսեր ծառայությունում: Ասում է` 13 տարի առաջ երկրորդ անգամ է ծնվել, սրտի փոխպատվաստումն իր կյանքի երկրորդ շանսն էր:
Պատմում է Միր հեռուստաընկերության հայաստանյան թղթակից Արմեն Օսիպյանը:
- Լաբորատոր հետազոտություններ անցնելուց հետո այցելություն սրտաբանին, ինքնազգացողության մասին զրույց, սրտի ուլտրաձայնային հետազոտություն, ԷՍԳ և այլն երեք ամիսը մեկ։ Եղիշե Խաչատրյանը յուրահատուկ պացիենտ է՝ միակ մարդը Հայաստանում, որ ենթարկվել է սրտի փոխպատվաստման։
Բժշկուհին ասում է.
- Եղիշեի վիճակը կայուն է։ Նա պատասխանատու է, ժամանակին գալիս է հետազոտությունների և դեղորայք ընդունում, հետևում է բոլոր խորհուրդներին: Ոչ մի վատ սովորություն չունի: Պետք է սնվել առողջարար մթերքներով, որոնք նվազեցնում են խոլեստերինը, հաճախ քայլեք մաքուր օդին և լինել ֆիզիկապես ակտիվ:
Թղթակիցը պատմում է.
- 2004թ.-ին Եղիշե Խաչատրյանի մոտ սրտի խնդիր է առաջացել՝ կրծքավանդակի ցավ, թուլություն, օդի պակաս: Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ նա սրտի կաթված է ստացել։ Երկրորդը կաթվածը պատահեց 4 տարի անց, սակայն սրտաբանական հիվանդանոցներում բուժվելուց հետո վիճակը չի բարելավվել։ Բժիշկների բազմաթիվ այցելություններից հետո պարզ դարձավ, որ սիրտն ու անոթներն այնքան են վնասվել, որ նույնիսկ ստենտավորումը կամ շունտավորումը չեն օգնի։ Անհրաժեշտ էր սրտի փոխպատվաստում, որը Հայաստանում չի արվում։
Եղիշեն հիշում է.
- 2012 թվականին ես այլեւս չէի կարողանում շնչել առանց թթվածնային ապարատի։ Եղբայրս ինձ տարավ Նովոսիբիրսկ, որտեղ խորհրդատվությունը հաստատեց, որ միայն փոխպատվաստումը կօգնի։ Մեզ խորհուրդ տվեցին Մինսկի հիվանդանոցներից մեկը։ Գնացինք այնտեղ, ինձ ավելացրին հերթացուցակում։ 15-20 օր հետո հայտնվեց դոնորը՝ երեսուն տարեկան տղա, որ մահացել էր ավտովթարից։
Թղթակիցն ասում է.
- Վիրահատությունը կատարել է հայտնի սրտային վիրաբույժ, բժշկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Յուրի Օստրովսկին։ Այն ժամանակ արդեն Մինսկի սրտաբանական կենտրոնում մոտ 100 սրտի փոխպատվաստում էր կատարվել։
Պրոֆեսորն ասում է.
- Տեխնոլոգիան մշակված էր, արդեն կար փորձ, և այդ իրավիճակում որոշումը կայացվել է հիվանդի վիճակից ելնելով։ Մեկ այլ բան է այն, որ դոնոր-փոխպատվաստվող զույգ ընտրելը միշտ խնդիր է: Սա, իհարկե, կախված է քաշից, հասակից, արյան խմբից և արված թեստերից, Cross Match-ից, այսինքն՝ դոնոր-փոխպատվաստվող զույգի համատեղելիությունից: Այս ամենն արված էր, ուստի փոխպատվաստումն իրականացվել է նշված չափանիշներին համապատասխան։
Թղթակիցն ասում է.
- Վիրահատությունը, հետազոտություններն ու դեղերն արժեցել են 55,000 դոլար։ Ամեն ինչի համար վճարել են Եղիշեի եղբայրն ու ընկերները։
Եղիշեն ասում է.
- Իհարկե հիշում եմ Յուրի Պետրովիչին։ Նա բարի մարդ է։ Ես երախտապարտ եմ նրան, ողջ բուժանձնակազմին, մեր բժիշկներին, ովքեր վերահսկում են իմ վիճակը, եղբորս և բոլոր նրանց, ովքեր օգնել են։ Ես գիտեմ, որ շատ մարդիկ սպասում են փոխպատվաստման: Ես անցել եմ դրա միջով և ուզում եմ հորդորել համաքաղաքացիներիս փոխել իրենց վերաբերմունքը այս երևույթի նկատմամբ, համաձայնել մահից հետո իրենց հարազատների օրգանների հավաքմանը, քանի որ այդպես շատ կյանքեր կփրկվեն։
Թղթակիցն ասում է:
- Հայաստանում փոխպատվաստվում են միայն երիկամներ, լյարդ, եղջերաթաղանթ, իսկ դոնորները մերձավոր ազգականներ են։ Օրգանների և հյուսվածքների փոխպատվաստման մասին օրենքի համաձայն՝ եթե անձը գրավոր չի հրաժարվել, ապա մահից հետո համարվում է պոտենցիալ դոնոր, եթե նրա հարազատները համաձայնում են օրգան վերցնելուն, սակայն մինչ այժմ նման դեպքեր չեն եղել։ Առողջապահության նախարարությունը մշակել է օրենսդրական փոփոխություններ, որոնք կմոտեցնեն հետմահու նվիրատվության համակարգի ներդրումը և փոխպատվաստվողների ռեգիստրի ստեղծումը:
Արաբկիր բժշկական կենտրոնի հեմոդիալիզի բաժանմունքի վարիչ Էլեն Նազարյանն ասում է.
- Օրենքի փոփոխության դեպքում հնարավոր կլինի ստեղծել հետմահու դոնորների օրգանների ցանկ, որը թույլ կտա իրականացնել սրտի, թոքերի, ենթաստամոքսային գեղձի և ավելի շատ երիկամների փոխպատվաստումներ։
Այսօր Հայաստանում դիալիզ է ստանում 1100 հիվանդ, որից 400-ը երիկամի փոխպատվաստման կարիք ունեն, իսկ փոխպատվաստվողների ռեգիստրը կարող է իրականացվել, երբ բոլոր մասնագիտական բժշկական կենտրոնները միանան էլեկտրոնային առողջապահության համակարգին։
Թղթակիցն ասում է:
- Փորձագետները նշում են, որ հետմահու նվիրատվության ներդրումը մեծապես կշատացնի մարդկային կյանքեր փրկելու հնարավորությունները։ Եղիշե Խաչատրյանը երեկոյան հավաքվելու է ընտանիքի հետ՝ նշելու իր երկրորդ ծննդյան օրը և շնորհակալություն հայտնելու բոլոր նրանց, ովքեր իրեն երկրորդ կյանք են տվել։
